ҚЫС КЕЛЕ ЖАТЫР, КӨЛІК ДӨҢГЕЛЕГІ ДАЙЫН БА?

Күздің соңына таяп, күн суытып, таңертең бозқырау түсе бастағанда көлік иелерінің есіне бір маңызды міндет түседі — ол қыстық шиналарды салу. Бұл тек заң талабы ғана емес, ең алдымен жол қауіпсіздігінің басты шарты. Көп жүргізушілер бұл мәселені соңғы сәтке дейін шегере береді. Алайда уақытылы дайындық — үлкен тәуекелдің алдын алады.

ҚЫСТЫҚ ШИНАНЫ ҚАЙ УАҚЫТТА ОРНАТУ КЕРЕК?

Қазақстан заңнамасына сәйкес, 1 желтоқсаннан 1 наурызға дейінгі аралықта көлік құралдары қыстық шиналармен жүруі міндетті. Бұл талап ҚР ІІМ-нің жол қауіпсіздігі ережелеріне енгізілген және елдің барлық өңірінде қолданылады.

Алайда, тәжірибелі жүргізушілер жолда мұз қатпай тұрып, яғни орташа тәуліктік температура +7°C-тан төмендеген кезде дөңгелектерін ауыстырып үлгереді. Бұл — шиналардың қасиетіне байланысты. Себебі жазғы шина суықта қатайып, жолмен байланысу қабілетін жоғалтады, ал қыстық шина — жұмсақ әрі икемді резеңкеден жасалады.

Кеңес: Егер күндізгі температура +10°C болғанымен, түнде 0°C-қа жақындаса — шинаны ауыстыратын уақыт келді деген сөз.

ЗАҢ ТАЛАБЫН ОРЫНДАМАСАҢЫЗ НЕ БОЛАДЫ?

Кей жүргізушілер «қысқы шина — тек ұсыныс қой» деп ойлайды. Бірақ бұл — қателік. ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 590-бабының 5-бөлігіне сәйкес, қыс мезгілінде жарамсыз немесе маусымға сай емес шиналарды қолданғаны үшін 5 айлық есептік көрсеткіш (АЕК) көлемінде айыппұл салынады. 2025 жылы бір АЕК шамамен 3 932 теңге, яғни айыппұл мөлшері 19 660 теңге болады. Алайда бұл — ең жеңіл жаза. Егер дәл сол себептен жол апатына себепкер болсаңыз, жауапкершілік әлдеқайда ауырлайды.

Айыппұлдан да маңыздысы — қауіпсіздік. Қыстық шинасыз жүру көктайғақта тежеу жолын 2 есе арттырады.

ШИНА АУЫСТЫРҒАНДА НЕГЕ МӘН БЕРУ КЕРЕК?

Қыстық шинаны таңдау — жай ғана дөңгелек орнату емес, ол көлігіңіздің мінезін өзгертетін маңызды қадам.

1. Шина өлшемі мен индексі

Әр көлікке өзіне сай шина түрі бекітілген. Өлшем, жылдамдық индексі және салмақ көрсеткіші көлік есігінің ішкі жағында немесе нұсқаулықта жазылған. Өлшемді өзгерту — отын шығыны мен басқару тұрақтылығына әсер етеді.

2. Протектор тереңдігі

Қысқы шинаның протектор тереңдігі кемінде 4 мм болуы шарт. Тереңдігі аз шина қарда сырғып, тежеу кезінде көлікті тоқтата алмайды.

3. Төрт дөңгелекті де бірдей ауыстыру

Кей жүргізушілер тек жетекші доңғалақтарға ғана қысқы шина орнатады. Бұл үлкен қателік. Тұрақтылық пен тежелу кезінде көлік теңгерімін сақтау үшін барлық төрт шинаны бірдей үлгіде ауыстырған дұрыс.

4. Теңгерім мен қысымды тексеру

Шина орнатылғаннан кейін теңгерімді (балансировка) міндетті түрде жасаңыз. Бұл руль дірілін азайтып, аспа бөлшектерінің мерзімінен бұрын тозбауына көмектеседі.

Сондай-ақ қыс мезгілінде ауа қысымы төмендейтінін ескеріңіз — айына кем дегенде бір рет тексеріп тұрыңыз.

ПАЙДАЛЫ КЕҢЕСТЕР МЕН ЛАЙФХАКТАР

•Шина қысымын салқын кезде өлшеңіз. Жылы гаражда немесе күн астында өлшеу нәтиже бермейді.

•Жаңа шина орнатқан соң бірден қатты айдамаңыз. 200 шақырым шамасында «жүгіртіп алу» керек — ол шинаның бетіндегі қорғаныс қабатын кетіреді.

•Шипті (шегелі) шина таңдаңыз, егер таулы немесе көктайғақ жиі болатын өңірде тұрсаңыз.

•Жазғы шинаны дұрыс сақтаңыз: қараңғы, салқын жерде, тігінен немесе ілулі күйде сақтау ұзақ мерзімділік береді.

•Қыстық шина орнатуды соңғы күнге қалдырмаңыз. Қараша ортасынан бастап шиномонтаж қызметтерінде кезек көбейеді.

ҚЫСҚЫ ЖОЛДАҒЫ МІНЕЗ

Қыс — көлік жүргізу мәдениетін сынайтын маусым. Қатты тежеу, күрт бұрылу немесе кенет жылдамдық өзгерту — тайғақ жолда ең қауіпті әрекеттердің бірі. Тәжірибелі жүргізушілер әрқашан біртіндеп тежейді, арақашықтықты сақтайды және асықпайды.

Есіңізде болсын: Көлік техникалық тұрғыдан дайын болуы мүмкін, бірақ жүргізушінің сабырлы мінезі — ең үлкен қауіпсіздік кепілі.

ҚАЙ ӨҢІРДЕ ТҰРАТЫНЫҢЫЗ ДА МАҢЫЗДЫ

Ауа райы мен климаттық ерекшеліктерге сәйкес қыстық шинаны ауыстыруға қатысты өңірлер бойынша ұсынылатын мерзімдер:

Солтүстік және Шығыс Қазақстан:

(Павлодар, Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан, Ақмола облыстары)

- Ауыстыру мерзімі: Қазанның соңғы онкүндігі – қарашаның 1-жартысы

- Ерте аяз, қар, көктайғақ жиі болады.

Орталық Қазақстан:

(Қарағанды облысы, Ұлытау)

- Ауыстыру мерзімі: Қарашаның басы – 15-іне дейін

- Қыс ерте түседі, жел мен мұздау жиі кездеседі.

Батыс Қазақстан:

(Батыс Қазақстан, Атырау, Маңғыстау, Ақтөбе облыстары)

- Ауыстыру мерзімі: Қарашаның 10–25 аралығы

- Қыс жұмсақтау, бірақ көктайғақ кенеттен пайда болады.

Оңтүстік Қазақстан:

(Түркістан, Жамбыл, Алматы, Шымкент қаласы)

- Ауыстыру мерзімі: Қарашаның соңы – желтоқсанның басы

- Қыс кеш басталады, бірақ ауа райы күрт суып кетуі мүмкін.

Алматы және Талдықорған өңірі:

- Ауыстыру мерзімі: Қарашаның ортасы – аяғы

- Таулы аймақ болғандықтан ертерек дайындық қажет.

ҚОРЫТЫНДЫ

Қыстың қатал сынағы жақындап келеді. Қыстық шина — жай резеңке емес, ол сіздің өміріңіздің сақтандыру полисі іспеттес. Шинаны уақтылы ауыстырып, көлігіңізді техникалық тұрғыдан дайындап қойсаңыз, аязды күндер де, көктайғақ жолдар да сізге қауіп төндірмейді. Жолда абай болыңыз, қауіпсіздік әрқашан бірінші орында болсын!

Дайындаған: Б.Мейірханұлы,

ERNUR.KZ

Тағы оқыңыз:

Көлік КІЛЕМШЕСІНДЕГІ СУ қандай АҚАУдың белгісі?

Автогазға қатысты ел білмейтін ҚҰПИЯ КӨП