Электромобильдер қыста қалай жұмыс істейді?

Соңғы жылдары әлемде де, Қазақстанда да электромобильдерге деген қызығушылық артып келеді. Үнемділік, экологиялық тазалық, заманауи техника — бәрі де жүргізушілерді баурап алды. Алайда, біздің еліміздегі ұзақ әрі суық қыс электрокөліктердің мүмкіндігін шынайы сынақтан өткізеді. Сонда, электромобильдер қыста қалай жұмыс істейді?

Аяз – батареяның басты жауы

Электромобильдің «жүрегі» – оның аккумуляторы. Қарапайым бензинмен жүретін көліктерде салқын ауа қозғалтқыштың майын қоюландырып, оталдыруды қиындатса, электрокөліктерде мәселе басқаша. Мұнда ең басты қиындық – суықта батареяның сыйымдылығының азаюы.

Мысалы, зерттеулерге сүйенсек, –15°C шамасында электромобильдің жүріс қоры 20–40%-ға дейін төмендеуі мүмкін. Себебі литий-ионды батареялар төмен температурада химиялық реакцияларды баяу жүргізеді. Яғни, бір толық қуатпен жүретін қашықтық қысқарып, жиі қуаттауға тура келеді.

Жылыту жүйесі – энергия «жұтқыш» фактор

Қыста салонды жылыту үшін электр энергиясы тікелей аккумулятордан алынады. Ал іштен жану қозғалтқышы бар көліктерде жылу табиғи жолмен — қозғалтқыштың қызуынан бөлінеді. Сол себепті электрокөліктердің иелері жылытуды қосқанда, энергия қорының азаюын байқайды.

Қазіргі заманауи модельдерде бұл мәселені шешу үшін жылу сорғысы (heat pump) қолданылады. Ол кәдімгі кондиционер сияқты, бірақ жылуды үнемді пайдаланады. Мысалы, Tesla, Hyundai Ioniq 5 және Nissan Leaf жаңа үлгілерінде осындай жүйелер бар.

Технология мен ақыл – аязды жеңудің жолы

Қыста электромобиль иелері бірқатар қарапайым ережелерді ұстанса, қиындықтар азаяды:

1. Көлікті жылы жерде қуаттау – гараж немесе жабық паркинг тиімді.

2. Жолға шығар алдында салонды жылыту процесін қуаттағышқа қосылып тұрғанда іске асыру – энергия үнемдейді.

3. Эконом режимін қолдану – батареяның жұмыс уақытын ұзартуға көмектеседі.

4. Дөңгелектердің қысымын қадағалау – суықта қысым төмендеп, қозғалыс тиімділігі азаяды.

Электрокөлік және Қазақстанның қысы

Қазақстанның климаты электромобильдерге оңай емес. Әсіресе солтүстік және шығыс аймақтарда ауа температурасы –30-40°C дейін төмендейтінін ескерсек, аккумулятор төзімділігі сынға түсетінін ұғамыз. Дегенмен, оңтүстік өңірлер — Шымкент, Түркістан, Тараз сияқты қалалар электромобильдерге едәуір қолайлы.

Соңғы жылдары елімізде қуаттау инфрақұрылымы кеңейіп келеді. «ҚазЭнерго» мен бірқатар жеке компаниялар қоғамдық орындарға электроқуаттау станцияларын орнатуда. Мысалы, Астана мен Алматыда 150-ден астам жылдам қуаттау нүктесі бар, ал Түркістанда алғашқы станциялар іске қосылды.

Болашаққа бағытталған қадам

Электромобильдерге қатысты басты сұрақтардың бірі – олардың қыстағы тиімділігі мен инфрақұрылымның дайындық деңгейі. Қазіргі технология күн сайын дамып келеді: өндірушілер аккумуляторларды термореттеу жүйелерімен жабдықтап, аязға төзімді материалдар қолдануда.

Болашақта бұл көліктердің энергетикалық тиімділігі артып, қазақстандық климатқа да бейімделуі әбден мүмкін. Себебі дамудың басты бағыты – жасыл энергия мен таза экология.

Электромобиль жүргізушілеріне арналған пайдалы кеңестер:

1. Батареяны жылы ұстаңыз

– Көлікті мүмкіндігінше жылы гаражға немесе жабық паркингке қойыңыз.

– Егер көлік сыртта тұрса, арнайы жабу (чехол) қолданыңыз — ол аккумуляторды суықтан қорғайды.

2. Қуаттауды алдын ала жоспарлаңыз

– Қатты аязда батареяны жолға шығар алдында толық қуаттап алған жөн.

– Ұзақ сапарға шықпас бұрын қуаттау станцияларының орналасқан жерін алдын ала картадан қарап алыңыз.

3. Салонды алдын ала жылытыңыз

– Көлік қуат көзінде тұрған кезде салонды жылытып алыңыз, өйткені бұл энергияны аккумулятордан емес, сыртқы токтан алады.

– «Pre-conditioning» функциясы бар модельдерде уақытын алдын ала белгілеп қойыңыз.

4. Энергияны үнемдеңіз

– «Eco» немесе «Economy» режимін қосыңыз — жылдамдық пен қуатты теңдей ұстайды.

– Қажетсіз жылыту жүйелерін (артқы терезе, орындық жылытқыш т.б.) тек қажет кезінде ғана қолданыңыз.

5. Жолда сақ болыңыз

– Электромобильдерде тежеу кезінде энергия қайта қуатталады (рекуперация). Алайда мұзды жолда бұл жүйе дөңгелектің сырғанау қаупін арттыруы мүмкін, сондықтан «рекуперация күшін» азайтыңыз.

– Қысқы шиналарды уақтылы ауыстырып, қысымын тексеріп тұрыңыз.

6. Төтенше жағдайға дайын болыңыз

– Қыс кезінде көлікте жылы көрпе, шағын термос, телефон қуаттау құрылғысы сияқты заттар болғаны дұрыс.

– Егер жолда батарея толық отырып қалса, жақын жердегі қуаттау станциясына жеткізетін эвакуатор қызметіне жүгінген дұрыс.

Электромобиль иелері үшін қыс мезгілі — сынақ қана емес, сонымен қатар тәжірибе. Көлігіңізді дұрыс күтіп, энергияны ақылмен пайдалансаңыз, қыстың қақаған аязында да экологиялық әрі үнемді сапар жасауға болады.

Дайындаған: Б.Мейірханұлы,

ERNUR.KZ

Тағы оқыңыз:

ҚЫС КЕЛЕ ЖАТЫР, КӨЛІК ДӨҢГЕЛЕГІ ДАЙЫН БА?

Көлікте телефон қуаттау ДҰРЫС ПА?