Ол – жасөспірімдер мен жастар үшін сенім, қолдау және білім ошағы. Денсаулықты сақтау, салауатты өмір салтын қалыптастыру және психологиялық тұрақтылықты нығайту – болашақ ұрпақтың жарқын болуының кепілі.
Шымкент қаласы – Қазақстанның ірі қалаларының бірі. Мұндағы өскелең ұрпақтың денсаулығы мен әл-ауқаты мемлекеттік саясаттың, жергілікті биліктің және қоғамның да басты назарында. Осы мақсатта, қалада 29 жасқа дейінгі жасөспірімдер мен жастарға жан-жақты қолдау көрсететін, салауатты өмір салтын насихаттайтын және психологиялық әл-ауқатты нығайтуға көмектесетін тоғыз Жастар денсаулығы орталығы табысты жұмыс істеп тұр.
Жастар денсаулығы орталықтарының жұмысы нақты мақсатқа негізделген
Жастар денсаулығы орталықтарының қызметі 10 жастан 29 жасқа дейінгі жастарға бағытталған. Бұл мекемелер жастарға медициналық, емдік-профилактикалық көмек, психоәлеуметтік және құқықтық қызметтерді тегін ұсынады. ЖДО-ның басты мақсаты – жастардың жыныстық және репродуктивті денсаулығы және психологиялық салауаттылығы мәселелері бойынша хабардарлығын арттыру.
Мұндағы жұмыс конфиденциалдық қағидаты негізінде жүргізіледі. Бұл жасөспірімдер мен жастардың ешқандай ұялусыз немесе ыңғайсыздықсыз, өздерін мазалаған сұрақтар мен қиындықтармен бөлісуіне мүмкіндік береді. Орталықтың қызметкерлері – сенімді, сыпайы және өз ісінің кәсіби шеберлері, әрбір сұраққа жан-жақты жауап беруге дайын.
Қамтылатын негізгі бағыттары да айтқын.
Ең алдымен репродуктивті және жыныстық денсаулыққа негізделген. Жыныстық жолмен берілетін инфекциялардың (ЖЖБИ) алдын алу, жоспарланбаған жүктіліктен сақтану және жалпы репродуктивті денсаулықты сақтау мәселелері бойынша кеңес беріледі.
Екінші бағыты - психологиялық қолдау. Эмоционалдық және стресстік жағдайлармен күресу, өзін-өзі бағалауды арттыру, қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру бойынша жеке және топтық консультациялар өткізеді.
Сонымен қатар, салауатты өмір салтын сақтауды насихаттайды. Дұрыс тамақтану, физикалық белсенділік, зиянды әдеттерден (темекі, алкоголь, есірткі) бас тарту туралы ақпараттық-ағартушылық жұмыстарын жүргізеді.
Әлбетте, құқықтық кеңес беру де аталған орталықтардың жұмысының бір бағытын қамтиды. Жасөспірімдердің құқықтары мен міндеттеріне қатысты сұрақтар бойынша заңгерлік көмек.
Орталықтарда кәсіби мамандар қолдауы көрсетеді
Жастар денсаулығы орталықтарындағы қызметтердің сапасы жоғары білікті мамандардың жұмысымен қамтамасыз етіледі. Орталықтарда тұрақты түрде:
- Гинекологтар (әйел денсаулығы);
- Урологтар (ерлер денсаулығы);
- Дерматовенерологтар (тері және венерологиялық аурулар);
- Психологтар (психоәлеуметтік қолдау);
- Заңгерлер (құқықтық кеңестер) қызмет көрсетеді.
Әсіресе, Шымкент қаласының ЖИТС орталығының мамандары – гинеколог, дерматовенеролог, психолог – айына бір рет арнайы кесте бойынша келіп, қосымша медициналық және психоәлеуметтік көмек пен консультация жүргізеді.
Маңызды Қадам: АИТВ-ға Экспресс-Тестілеу
ЖДО-ға алғаш рет жүгінген 18 жастан асқан жастарға АИТВ-ға экспресс-тесттен өту ұсынылады. Бұл тестілеу сілекей немесе саусақтан қан алу арқылы (тері қабатын тесу арқылы) жүргізіледі және нәтижесі өте жылдам шығады. Бұл шара АИТВ-ның алдын алу және оған қатысты хабардарлықты арттыру үшін аса маңызды. ЖИТС орталығының мамандары АИТВ-ның алдын алу туралы ақпараттық дәрістер оқып, бейнероликтер көрсетіп, арнайы буклеттер мен брошюралар таратады.
Орталыққа жүгінген жастардың өздері де оның қызметіне жоғары баға береді. Мәселен, ЖДО-ға жүгінген бір жасөспірім: «Орталықта денсаулығыма қатысты маңызды ақпараттар мен кеңестер ала алдым. Мұнда достық пен қолдау атмосферасы орнаған, әрі қызметкерлер мәліметті құпия сақтайды. Сондықтан қиындықтарыммен еркін бөлісе алдым» деп ризашылығын білдірген.
Жастар денсаулығы орталығының координаторы А. Тілеубековна өз пікірінде: «Мен, жастар денсаулығы бойынша жобаның координаторы ретінде, қаладағы 9 орталықтың жұмысына оң баға беремін. Мамандар өз ісіне жауапкершілікпен қарайды, жастармен тиімді қарым-қатынас орната біледі және ақпараттық-ағартушылық жұмыстарды сапалы жүргізеді. Әсіресе психологиялық көмек пен кеңес беру бағытындағы жұмыстар жоғары деңгейде ұйымдастырылған. Бұл орталық – денсаулығына бей-жай қарамайтын әрбір жасқа қажет орын» деп атап өтті.
Сондай-ақ, жастардың кез келген уақытта көмек сұрай алуы үшін арнайы Сенім телефоны да жұмыс істейді.
Ауқымды ақпараттық-насихат жұмыстары назардан тыс қалмаған
ЖДО мамандары өз қызметін тек орталық қабырғасымен шектемейді. Олар өскелең ұрпақтың денсаулығын сақтау, СӨС дағдыларын қалыптастыру және жастарды қызықтыру мақсатында ауқымды іс-шаралар өткізеді:
- Семинар-тренингтер, дөңгелек үстелдер, конференциялар;
- Денсаулық мектептеріндегі сабақтар;
- Ашық есік күндері, диспуттар, кездесулер;
- Спорттық іс-шаралар, интерактивті тренингтер, қашықтықтан кеңес беру.
Мұндай іс-шаралар «Арбат» сияқты жастардың сүйікті аллеяларында, басқа да қоғамдық орындарда, алғашқы медициналық-санитарлық көмек ұйымдарында және білім беру мекемелерінде ұйымдастырылады.
Бұдан бөлек, жастардың күнделікті өмірінің бір бөлшегіне айналған әлеуметтік желілерде (Facebook, Instagram, TikTok) де белсенді ақпараттық жұмыстар жүргізіліп, маңызды мәліметтер үнемі жарияланады. Бұл – ақпаратты жастардың өздеріне ыңғайлы және таныс форматта жеткізудің тиімді жолы.
Жастар денсаулығы орталықтарының маңыздылығы қандай?
Жастар денсаулығы орталықтарының жұмысы Қазақстан Республикасының «Денсаулық» мемлекеттік бағдарламасы аясында жүзеге асырылады. Бұл орталықтардың қызметі жасөспірімдердің психикалық денсаулығын сақтау және суицидтің алдын алу мәселелерінде де маңызды рөл атқарады. Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымының (ДДСҰ) мәліметтеріне сәйкес, жасөспірімдік кезеңдегі психикалық бұзылулардың алдын алу және ерте анықтау басты басымдық болып табылады. ЖДО осы міндетті орындауға тікелей атсалысады.
2024 жылғы мәліметтерге сәйкес, Қазақстандағы жастардың денсаулығын нығайту бойынша бағдарламалардың тиімділігі артып келеді. ЖДО-ның қызметі нәтижесінде жастар арасында ЖЖБИ туралы хабардарлықтың деңгейі жоғарылап, салауатты өмір салтын ұстанатындардың үлесі өскені байқалады. Шымкенттегі 9 орталықтың жұмысы осы республикалық трендке қомақты үлес қосып отыр.
ЖДО координаторы А. Тілеубековна айтқандай, алдағы уақытта да бірлесе жұмыс істеп, жастардың денсаулығын жақсарту бағытында жаңа жобаларды жүзеге асыру жоспарлануда. Бұл – орталықтың тек бар қызметтерін жалғастырып қана қоймай, жаңа сын-қатерлерге жауап беру үшін үнемі дамып отыратынын көрсетеді.
Мақаланың түйіні сол, Шымкенттегі Жастар Денсаулығы Орталықтары – бұл тек медициналық мекеме емес. Ол – жасөспірімдер мен жастар үшін сенім, қолдау және білім ошағы. Денсаулықты сақтау, салауатты өмір салтын қалыптастыру және психологиялық тұрақтылықты нығайту – болашақ ұрпақтың жарқын болуының кепілі. Сондай-ақ, еліміздің болашақ ұрпағының сау болуы, отбасы денсаулығын сақтаудың ең маңызды іргетасы.
