Мамандардың айтуынша, балалардың мінез-құлқында тұрақтану, қоршаған ортамен қарым-қатынас орнатуда ілгерілеу, танымдық қабілеттерінің артуы, жаңа дағдылардың қалыптасуы секілді оң өзгерістер тіркелген. Әсіресе аутистік спектрдегі балалар үшін әлеуметтік бейімделудің жақсаруы — ұзақ мерзімді терапияның ең маңызды нәтижелерінің бірі болып саналады.
Шымкент қалалық Психикалық денсаулық орталығы соңғы жылдары балалардың психикалық саулығын қорғау бағытында бірқатар сапалы өзгерістерге қол жеткізіп келеді.
Әсіресе аутизм спектріндегі және психоэмоционалдық бұзылыстары бар балаларға көрсетілетін медициналық-психологиялық көмектің тиімділігі артып отырғаны байқалады. Бұл бағыттағы жұмыстардың жай-күйімен танысу мақсатында орталықтың бас дәрігері Болат Медетов балаларға арналған жалпы психиатриялық бөлімшеге барып, ондағы ахуалды жан-жақты зерделеді.
Бөлімшені аралау барысында бас дәрігер палаталардың санитарлық жағдайынан бастап, балалардың күнделікті емдік, түзету және реабилитациялық шаралармен қамтылуына дейінгі барлық үдерістермен танысты. Ол медициналық қызметкерлермен арнайы кездесу өткізіп, көрсетілетін қызмет сапасын одан әрі арттыру жолдарын, кешенді оңалту шараларын жетілдіру мүмкіндіктерін талқылады. Балалардың жайлы әрі қауіпсіз ортада ем қабылдауы, терапияның жүйелі жүргізілуі, мамандар арасында үйлесімді командалық жұмыстың қалыптасуы — бөлімшенің негізгі басымдықтарының бірі екені атап өтілді.
Болат Медетов жеке мамандардың жауапкершілігіне, кәсіби шеберлігіне жоғары баға беріп, олардың балаларға мейірім мен қамқорлық танытып, күрделі диагноздары бар жасөспірімдерге сапалы көмек көрсетіп жүргендерін ерекше атап өтті. Оның айтуынша, психикалық денсаулықты сақтау — ұзақ әрі үздіксіз процесті талап ететін жұмыс, ал осы салада еңбек етіп жүрген медицина қызметкерлерінің рөлі ерекше маңызды. Бас дәрігер ұжымға атқарып жатқан еңбектері үшін алғыс білдіре отырып, психикалық денсаулық саласының күрделілігіне қарамастан, жауапкершілікпен жұмыс атқарып жүрген мамандардың еңбегі қоғам үшін бағалы екенін жеткізді.
Бөлімшенің материалдық-техникалық базасы мен қызмет көрсету мүмкіндіктеріне тоқталатын болсақ, балаларға арналған жалпы психиатриялық бөлімше 25 төсек-орындық тәулік бойғы стационар және 10 төсек-орындық күндізгі стационар форматында қызмет көрсетеді. Бұл, бір жағынан, ата-аналардың балаларына күндізгі уақытта ем алып, кешкісін үйіне қайтуына мүмкіндік берсе, екінші жағынан, диагнозы күрделірек балаларға тәулік бойы бақылау ұйымдастыруға жағдай жасайды. Бөлімше психикалық және эмоционалдық ауытқулары бар балаларға кешенді медициналық, психологиялық және әлеуметтік көмек көрсетуді мақсат етеді. Мұнда дәрігер-психиатрлар, клиникалық психологтар, логопед-дефектологтар, әлеуметтік педагогтар бірлесіп жұмыс істейді.
Статистикалық деректерге сүйенсек, биылғы жылдың 10 айында бөлімшеде 403 бала ем қабылдаған. Олардың ішінде 123 балаға “аутизм” диагнозы қойылған. Бұл көрсеткіш аутизм спектрінің кең таралып келе жатқанын және ранняя диагностика мен ерте жастан бастап түзету, емдеу жұмыстарын жолға қоюдың қаншалықты маңызды екенін көрсетеді. Бөлімшеде әрбір балаға жеке реабилитациялық бағдарлама әзірленеді: когнитивтік мінез-құлық терапиясы, сенсорлық интеграция, сөйлеуді дамыту жаттығулары, әлеуметтік дағдыларды қалыптастыру тренингтері және түрлі коррекциялық әдістемелер қолданылады. Заманауи әлемде аутизмді емдеу бір ғана медициналық терапиямен шектелмейтіні белгілі, сол себепті бөлімше мультидисциплинарлық тәсілді кеңінен қолданады.
Ем қабылдаған балалардың барлығында түрлі деңгейде оң динамика байқалғаны — жүргізіліп жатқан жұмыстың тиімділігін көрсететін маңызды фактор. Мамандардың айтуынша, балалардың мінез-құлқында тұрақтану, қоршаған ортамен қарым-қатынас орнатуда ілгерілеу, танымдық қабілеттерінің артуы, жаңа дағдылардың қалыптасуы секілді оң өзгерістер тіркелген. Әсіресе аутистік спектрдегі балалар үшін әлеуметтік бейімделудің жақсаруы — ұзақ мерзімді терапияның ең маңызды нәтижелерінің бірі болып саналады.
Бөлімшенің алдағы жоспарларына келсек, ұжым балалардың толыққанды дамуына жағдай жасау, олардың әлеуметтік ортаға бейімделуін күшейту және өмір сапасын жақсарту мақсатында жаңа бағдарламаларды енгізуді жалғастырады. Цифрлық технологияларды пайдалану, телемедицина мүмкіндіктерін арттыру, ерте жастағы балаларды скринингтен өткізу жүйесін жетілдіру — орталық қолға алуды жоспарлап отырған бағыттардың бірі.
Аналитикалық тұрғыдан бағалайтын болсақ, Шымкенттегі Психикалық денсаулық орталығының жұмысы республикадағы психикалық денсаулық қызметінің дамып келе жатқанын көрсетеді. Соңғы жылдары аутизмге қатысты қоғамның көзқарасы өзгеріп, проблемаға ашық қарап, балаларды қолдауға бағытталған бастамалар көбейді. Бұл өз кезегінде мемлекеттік қолдау тетіктерін күшейту, кадрлық әлеуетті дамыту және ата-аналармен жұмыс жүргізу қажеттілігін туындатып отыр.
Қорыта айтатын болсақ, аутизмі бар балаларға көрсетілетін медициналық және психологиялық көмектің сапасын арттыру — тек бір медициналық мекеменің емес, жалпы қоғамның ортақ міндеті. Шымкент қалалық Психикалық денсаулық орталығы осы бағытта жүйелі жұмыс жүргізіп, жүздеген баланың өмір сапасын жақсартуға үлес қосып келеді. Емдеу нәтижесінде байқалған оң динамика — бұл салада кешенді, ғылыми негізделген тәсілдердің дұрыс жолда екенін дәлелдейді.