​Халықаралық аударымдар: қандай тәсілі арзан және қауіпсіз?

Қазақстандықтар үшін халықаралық аударымдардың қандай тәсілдері қолжетімді екенін Fingramota.kz жазады.

Ұлттық Банктің деректері бойынша халықаралық ақша аударымдары жүйелері (бұдан әрі - ХААЖ) арқылы жіберілген ақша көлемі 2025 жылғы сәуірде 60,1 млрд теңге сомаға 151,3 мың транзакция құрады. 2025 жылғы наурызбен салыстырғанда аударымдар санының 4,3%-ға өсуі және операциялар көлемінің 20,3%-ға өсуі байқалады. Негізінен қазақстандықтар аударымдар үшін Western Union, MoneyGram, UPT және «Золотая корона» жүйелерін пайдаланады.

Банктік аударымдар (SWIFT)

SWIFT аббревиатурасының ашып жазылуы Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication, бұл «Дүниежүзілік банкаралық қаржылық телекоммуникация қоғамы» дегенді білдіреді. Бұл жүйе бүкіл әлемде танымал және күн сайын ол арқылы он миллионнан астам операциялар өтеді. Шын мәнінде, SWIFT-ті банктер үшін «қауіпсіз мессенджер» деп айтуға болады, себебі олар бір-бірімен қатаң белгіленген форматтағы хабарламалармен алмасады. Мұндай стандарттаудың арқасында сұрау салуларды өңдеу тез жүреді, бұл халықаралық аударымдар жүргізуді едәуір жеделдетеді. SWIFT арқылы екі тәсілмен ақша аударуға болады: банк бөлімшесінде немесе мобильді қосымшада онлайн.

Бұл жерде SWIFT арқылы ақшаның өзі аударылатыны емес, тек шифрланған төлем нұсқаулары берілетінін түсіну керек. Мысалы, А Банкі

Б банкіне клиентке белгілі бір сома беру туралы нұсқау жібереді. Мұны егер банктердің әрқайсысының әріптес-банкте корреспонденттік шоты болса ғана мүмкін болады. Осындай шифрланған хабарламаны алғаннан кейін Б банкі алушыға ақша бере алады.

Артықшылықтары: SWIFT ақша аударымының жоғары жылдамдығын қамтамасыз етеді, ал SWIFT GO сервисін қолданған жағдайда ақша сол сәтте түседі. Сондай-ақ, операциялар заманауи шифрлау технологиялардың көмегімен алаяқтықтан сенімді қорғалған. Оның тағы бір маңызды артықшылығы — жаһандық қол жетімділік: SWIFT арқылы әлемнің кез келген жеріне ақша жіберуге болады, себебі жүйеге мыңдаған қаржы ұйымдары қосылған.

Кемшіліктері: аударымдар әртүрлі валюталарда жіберілетін болғандықтан, клиентке берілген кезде ол тағайындалған елдің валютасына айырбасталады, яғни валюта бағамына байланысты шығындар болуы мүмкін. Сонымен қатар, төлемдер сомаға байланысты өте жоғары және оның мөлшері банктерге байланысты қарай өзгеруі мүмкін

Ақша аударымдары жүйелері (Western Union, Contact, Золотая корона)

Осы жүйелердің ішіндегі ең танымал және сенімді жүйе – Western Union, себебі ол 150 жылдан астам уақыт бойы сәтті жұмыс істейді және әлемнің 200-ден астам елдері мен аумақтарын қамтиды. Бұл жүйе әлемнің кез келген бұрышында қаражатты тез жіберуге және алуға мүмкіндік береді. Ақшаны қолма-қол, онлайн немесе мобильді қосымша арқылы аударуға болады, ал қолма-қол ақшаны банк картасына немесе электрондық әмиянға алуға болады. Аударымның ең жоғары сомасы 7 300 долларды немесе оның теңгедегі баламасын құрайды.

Артықшылықтары: алаяқтардан сенімді қорғау, себебі әрбір аударымға оның мәртебесін бақылауға болатын бірегей нөмір (MTCN) беріледі. Сонымен қатар, аударым жүйелері деректерді қорғаудың заманауи технологияларын және алаяқтыққа қарсы жүйелерді қолданады. Сондай-ақ қаражатты жіберу және алу үшін банктік шоттың болуы қажет емес – алушы жеке куәлік пен аударым нөмірін көрсете алады.

Кемшіліктері: аударым жүйелері көбінесе нарықтық бағамнан ерекшеленетін және жіберуші немесе алушы үшін онша тиімді болмайтын ішкі айырбастау бағамын қолданатындығына байланысты жасырын комиссия. Әр түрлі елдерде ақша алу тәсілдері де әр түрлі. Мысалы, кейбір елдерде аударымды тек банк бөлімшесінде алуға болады. Сомалар бойынша шектеулер бар, ал кейбір елдерде аударымға комиссиялар Wise немесе Revolut сияқты цифрлық сервистермен салыстырғанда өте жоғары болуы мүмкін.

Электрондық әмияндар (PayPal, WebMoney, Skrill, Wise, Revolut)

Электрондық әмиян – интернетте ақшаны сақтауға, алуға және жіберуге арналған цифрлық құрал. Ол негізінен кәдімгі әмиян сияқты жұмыс істейді, тек онлайн кеңістікте: оны банк картасынан немесе шотынан толықтыруға, заттар сатып алу үшін ақы төлеуге, аударымдар жасауға, тіпті жалақы немесе ақшаны қайтаруға болады. Қазақстандық банктермен жұмыс істейтін ең танымал әмияндардың бірі – WebMoney, ол жоғары қауіпсіздікпен және транзакцияларды қатаң бақылаумен танымал.

Артықшылықтары: жүйе ішіндегі төмен комиссиялар – мысалы, әмияндар арасында аударымдар болған кезде комиссия небәрі 0,8% болуы мүмкін (бірақ 50 доллардан аспайды). Жүйе екі факторлы аутентификация және операцияларды растау арқылы пайдаланушыларды қорғаудың жоғары деңгейін қамтамасыз етеді. Сондай-ақ, әрбір транзакция тексеруден өтеді, лимиттер мен шектеулер белгіленуі мүмкін. Пайдаланушылардың қауіпсіздігі үшін фотосуреттер мен құжаттар арқылы жеке басын растаусыз үлкен сомаларды жіберу және алудың мүмкін еместігі ықпал етеді. Сонымен қатар, пайдаланушыларға ыңғайлы болу үшін валюта айырбастауға арналған ішкі биржа және шоттар құру, фриланс-биржалар үшін пайдалану, төрелік арқылы мәмілелер жасау мүмкіндігі бар.

Кемшіліктері: кейбір электрондық әмияндардың интерфейсі күрделі болады, жаңадан бастаушылардың оны түсінуіне ұзақ уақыт кетеді. Біз аударымдар кезінде комиссияның аз болатынын атап өттік, бірақ егер сіз банктік картаға немесе шотқа ақша салуды жоспарласаңыз, сізге 2% және одан жоғары қосымша комиссия төлеуге тура келеді. Қолдау қызметі әрдайым тұрақты жұмыс істемейді (электрондық әмияндардың ерекшелігі де осында), пайдаланушылар өз талаптарына жауапты ұзақ күтетініне шағымданады. Дегенмен, WebMoney сияқты электрондық әмияндар ТМД немесе Шығыс Еуропадан келген тапсырыс берушілермен жұмыс істейтін фрилансерлерге, сондай-ақ жақындары осы әмиянды пайдаланатын қазақстандықтарға қолайлы — бұл жағдайда аударымдар дереу түседі.