Оқушылардың ЕСТЕ САҚТАУЫН жақсартатын 5 ӘДІС

көрнекілік: nedpro.com сайтынан

Бүгінгі балалардың есте сақтауы бұрынғыдан әлсіз деген пікір жиі айтылады. Бірақ шын мәнінде олардың есте сақтауы нашарлаған жоқ — тек ақпарат көп, ал ми оны дұрыс өңдеуге үлгермей қалады. Сондықтан мұғалім ретінде сіз ақпаратты есте сақтауға көмектесетін қарапайым, бірақ ғылыми негізделген нейропедагогикалық әдістерді қолдансаңыз, сабақ та жеңілдейді, оқушы да материалды тез қабылдайды. Төменде сабақ барысында бірден қолдануға болатын ең тиімді 5 тәсілді жинап қойдым.

1. Тірек образ (визуализация) әдісі

Есте сақтаудың ең мықты жолы — ақпаратты көзге елестету. Балалар көргенін есте жақсы сақтайды.
Мысалы, химиядағы «атом құрылысы», әдебиеттегі «кейіпкер мінезі», тарихтағы «эпохалар» — бәрін образға айналдырып түсіндіруге болады. Бір қарапайым сызба, сурет, шағын комикс — ақпараттың жартысын есте ұстап қалады.
Кей мұғалімдер бұл тәсілді ойынмен қосып та пайдаланады: «ойыңда елестетіп көр», «суретке айналдыр», «есіңде қалатын символ ойлап тап» деген сияқты шағын тапсырмалар өте жақсы жұмыс істейді.

2. Спейст репетиция әдісі

Бұл – оқу ғылымында дәлелденген ең тиімді әдіс.
Оқушы бір нәрсені бір күнде 10 рет қайталаса, ертең-ақ ұмытады. Бірақ сол ақпаратты 1 күннен кейін, 3 күннен кейін, 7 күннен кейін аздап еске түсіріп отырса — материал ұзақ мерзімге бекітіледі.
Сабақта мұны былай қолдануға болады:
– Сабақ басталғанда алдыңғы тақырыптан 2 сұрақ
– Аптаның соңында қысқа «эко-тест»
– Тоқсан бойы әр тақырыпты 1-2 рет еске түсіру
Бұл оқушыны шаршатпайды, керісінше, ақпаратты миға “ұйытып” береді.

3. Қозғалыс арқылы есте сақтау

Оқушылар бәрін партада отырып есте сақтай алмайды. Миға қозғалыс қосылғанда ақпарат жақсы бекітіледі.
Мысалы:
– Жаңа сөз үйреткенде балаларды тақтаға шығып, сөзді әрекетпен көрсетуге шақыру
– Тарихта хронологиялық тізбектерді “адам шеңбері” ретінде құру
– Формулаларды қол қимылымен, жестпен көрсету
Бұл – әсіресе бастауышта жақсы жұмыс істейді, бірақ жоғары сыныптар да ұялып тұрса да, қозғалыс элементтері арқылы ақпаратты жақсырақ есте сақтайды.

4. Мағыналық байланыс табу

Ми үшін ең қиын нәрсе – мағынасыз ақпарат. Сондықтан материал қаншалықты логикаға, жеке тәжірибеге немесе эмоцияға байланса, соншалықты тез есте қалады.
Мысалы:
– Әдебиетті оқытқанда кейіпкерді оқушының өмірімен байланыстырып сұрау
– Географияда елдерді есте сақтау үшін әзіл, рифма немесе қызық факт қосу
– Математикада формуланың қай жерде қолданылатынын нақты өмірмен байланыстыру
Балалар “Ооо, енді түсіндім” деген кезде — дәл сол сәт есте сақтаудың іске қосылған уақыты.

5. Досыңа түсіндіре отырып үйрету

Бұл әдіс нейроғылымда ең мықтылардың бірі саналады.
Ереже қарапайым: оқушы материалды біреуге түсіндірсе — өзі екі есе жақсы түсінеді.
Сабақта мұны үш түрлі қолдануға болады:
– «Құрдасына түсіндір» тапсырмасы
– Тақырып бойынша шағын презентация
– “Мұғалім мен оқушыны ауыстыру” ойыны
Балалар өз сөздерімен жеткізгенде ми ақпаратты қайта өңдеп, оны ұзақ мерзімге сақтайды.

Есте сақтау қабілеті – туа біткен қасиет емес, дұрыс қолданылған әдістердің нәтижесі. Мұғалім сабаққа визуализация, қозғалыс, логикалық байланыс, аралық қайталау және өзара түсіндіруді енгізсе — оқушының есте сақтау қабілеті өздігінен күшейеді.
Ең бастысы, бұл тәсілдер күрделі емес. Күнделікті сабаққа шағын-шағын элементтер түрінде енгізсеңіз жеткілікті.