​БҰҰ комиссиясы Израильдің Газадағы әрекетін геноцид деп таныды

БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі кеңесі жанынан құрылған тергеу комиссиясы сейсенбі күні Израильдің 1948 жылғы конвенцияда белгіленген бес геноцид әрекетінің төртеуін: жаппай кісі өлтіру, ауыр физикалық және психикалық зақым келтіру, адам төзгісіз өмір сүру жағдайларын жасау және босанудың алдын алуға бағытталған шараларды жасағаны туралы есеп шығарды.

- Израиль билігінің қылығы мен әрекеті үлгісінен шығатын жалғыз ақылға қонымды қорытынды – олардың геноцидтік ниетін мойындау, - деп мәлімдеді комиссия басшысы Нави Пиллей.

Комиссияның пікірінше, Израильдің негізгі саяси көшбасшылары – президент Исхак Герцог, премьер-министр Беньямин Нетаньяху және бұрынғы қорғаныс министрі Йоав Галант өз мәлімдемелері мен шешімдері арқылы Палестина халқын жоюға бағытталған ниетін танытты.

Оның дәлелі ретінде азаматтық нысандарды бомбалау, су мен азық-түлік жеткізілімдерін жабу, ауруханаларды қирату, адамдарды жаппай көшіру және Газадағы ең үлкен емханада репродуктивтік материалдарды жою аталған.

- Премьер-министр Нетаньяху Газаны «қарғыс атқан қала» деп атап, «барлық жерде әрекет ететінін» мәлімдеген кезде бұл бүкіл халықтың кек алу нысанасы ретінде қарастырылғанын көрсетті, - деп қосты Пиллей.

Израильдің реакциясы

Израиль комиссияның қорытындысын үзілді-кесілді жоққа шығарды. Сыртқы істер министрлігі бұл есепті «бұрмаланған және жалған» деп атап, сарапшыларды «ХАМАС-тың сенімді өкілі» ретінде әрекет етті деп айыптады.

- Баяндамадағы жалған ақпаратқа қарамастан, Израильде геноцид жасауға әрекеттенген ХАМАС-тың өзі – ол отбасыларды өлтіріп, зорлап, тірідей өртеп жіберді, - деді СІМ өкілі.

Израиль билігі әскери әрекеттер тек ХАМАС инфрақұрылымына бағытталғанын және халықаралық құқыққа сәйкес жүргізіліп жатқанын алға тартады.

Соғыс құны

Газа денсаулық сақтау министрлігінің мәліметінше, 2023 жылдың қазан айынан бері Израиль шабуылдарынан кем дегенде 64 900 адам қаза тапты, олардың басым көпшілігі – әйелдер мен балалар. Он мыңдаған адам жарақат алды. Үйлердің 90%-дан астамы қирады немесе зақымдалды, денсаулық сақтау және су жүйелері іс жүзінде қирады.

Баяндамада әсіресе балалардың қатты зардап шеккені атап өтілді. Комиссия палестиналық балалар тек физикалық азапқа ұшырап қана қоймай, сонымен қатар «балалық шақтың мәні жойылғанын» атап өтті. Баяндамада өмірлік маңызды ресурстардан әдейі айыру дәлелдері келтірілген.

Халықаралық салдары

Баяндама Израильді геноцид жасады деп айыптайтын Оңтүстік Африканың Халықаралық сотында қаралған істің тұсында жарияланды.

Осыған дейін Геноцид зерттеушілері қауымдастығы, Израильдің адам құқықтарын қорғайтын бірқатар үкіметтік емес ұйымдары және АҚШ-тың бірнеше сенаторлары Беньямин Нетаньяху үкіметінің әрекеттері Газаны этникалық тазартуға апарып соқтырады деп мәлімдеген болатын.

- Біз нақты мемлекеттерді геноцидке қатысы бар деп атауға дейін барған жоқпыз. Бірақ бұл комиссияның жалғасып отырған жұмысы. Біз оған жетеміз, - деп мәлімдеді Пиллей.

БҰҰ комиссиясы Израиль мемлекетіне жауапкершілік жүктеп, «ол геноцидтің алдын алмағаны және оны жасағаны үшін жауапты» деп мәлімдеді. Құжатта ескерту бар: Конвенцияға қол қойған барлық елдер бұл қылмыстың алдын алу үшін шаралар қабылдауға міндетті.

Газада шайқастар жалғасып жатыр, ал комиссияның баяндамасы Израиль мен оның одақтастарына қысымды күшейтіп, елдің халықаралық оқшаулануы мен ықтимал санкцияларға қатысты сұрақтар тудырып отыр.